Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι μια κοινή, χρόνια ή υποτροπιάζουσα μορφή εκζέματος που επηρεάζει κυρίως περιοχές του σώματος πλούσιες σε σμηγματογόνους αδένες, όπως το τριχωτό της κεφαλής, το πρόσωπο και τον κορμό. Μπορεί να εμφανιστεί σε βρέφη και ενήλικες, και παρόλο που είναι καλοήθης, μπορεί να σχετίζεται με καταστάσεις όπως η ψωρίαση, σχηματίζοντας τη μορφή της σμηγματοψωρίασης.
Η πιτυρίδα είναι μια ήπια, μη φλεγμονώδης μορφή σμηγματορροϊκής δερματίτιδας, η οποία παρουσιάζεται ως λεπιδώδεις πλάκες στο τριχωτό της κεφαλής χωρίς ερυθρότητα. Μπορεί να προκαλεί ήπιο κνησμό ή να είναι ασυμπτωματική.
Ποιοί επηρεάζονται από τη Σμηγματορροϊκή Δερματίτιδα;
Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα επηρεάζει το 3% έως 12% του πληθυσμού, με έξαρση κατά τη βρεφική και την ενήλικη ζωή.
Η βρεφική σμηγματορροϊκή δερματίτιδα εμφανίζεται σε βρέφη κάτω των 3 μηνών και συνήθως υποχωρεί έως τους 6-12 μήνες. Στους ενήλικες, αρχίζει συνήθως στην εφηβεία και είναι συχνότερη στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες.
Αν και συνήθως εμφανίζεται σε υγιή άτομα, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι πιο σοβαρή, ειδικά όταν συνδέεται με:
- Λιπαρό δέρμα (σμηγματόρροια)
- Οικογενειακό ιστορικό σμηγματορροϊκής δερματίτιδας ή ψωρίασης
- Ανοσοκαταστολή (όπως σε ασθενείς με HIV ή μετά από μεταμόσχευση οργάνων)
- Νευρολογικές παθήσεις όπως η νόσος του Πάρκινσον, η επιληψία ή η κατάθλιψη
- Στρες και έλλειψη ύπνου
Αιτίες Σμηγματορροϊκής Δερματίτιδας
Η αιτιολογία της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά διάφοροι παράγοντες, όπως οι ορμόνες, οι μυκητιασικές λοιμώξεις (ειδικά από το γένος Malassezia), καθώς και νευρογενείς επιδράσεις, παίζουν ρόλο. Ο μύκητας Malassezia παράγει ένζυμα που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στο δέρμα, ιδίως σε περιοχές με αυξημένη παραγωγή σμήγματος.
Κλινικά Χαρακτηριστικά
Βρεφική Σμηγματορροϊκή Δερματίτιδα:
- «Νινίδα»: λιπαρές, λεπιδώδεις πλάκες στο τριχωτό της κεφαλής
- Μπορεί να επεκταθεί στις μασχάλες και στις πτυχές της βουβωνικής χώρας
- Συνήθως δεν προκαλεί κνησμό και τα βρέφη δείχνουν να μην ενοχλούνται από το εξάνθημα
Σμηγματορροϊκή Δερματίτιδα σε Ενήλικες:
- Επηρεάζει κυρίως περιοχές του δέρματος με υψηλή παραγωγή σμήγματος όπως το τριχωτό της κεφαλής, το πρόσωπο και οι πτυχές του δέρματος
- Χειροτερεύει το χειμώνα και βελτιώνεται με την έκθεση στον ήλιο
- Χαρακτηρίζεται από λεπιδώδεις, ροζ κηλίδες στο πρόσωπο και το σώμα, συνήθως με ελάχιστο κνησμό
Επιπλοκές
- Ψυχολογικές επιπτώσεις λόγω της εμφάνισης του δέρματος
- Δευτερογενείς βακτηριακές ή μυκητιασικές λοιμώξεις
- Λέπτυνση του δέρματος ή τελαγγειεκτασία (διόγκωση μικρών αιμοφόρων αγγείων) από μακροχρόνια χρήση στεροειδών
Διάγνωση
Η διάγνωση της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας βασίζεται κλινικά στην εμφάνιση και την κατανομή των βλαβών.
Γενικά Μέτρα
- Ενημέρωση του ασθενούς για την κατάστασή του και τη σωστή φροντίδα του δέρματος.
- Αναγνώριση παραγόντων που επιδεινώνουν την κατάσταση, όπως το άγχος και η διατροφή.
Ειδικές Θεραπείες
Κερατολυτικά:
Σαλικυλικό οξύ ή γαλακτικό οξύ για την απομάκρυνση των λεπιών.
Αντιμυκητιασικά:
Κετοκοναζόλη ή κυκλοπιροξολαμίνη σε μορφή σαμπουάν για τη μείωση του μύκητα Malassezia.
Τοπικά κορτικοστεροειδή:
Για τον έλεγχο της φλεγμονής κατά τις εξάρσεις.
Αναστολείς καλσινευρίνης:
Πιμεκρόλιμους ή τακρόλιμους ως εναλλακτική λύση στα στεροειδή για μακροχρόνια χρήση.
Από του στόματος θεραπεία: Σε σοβαρές περιπτώσεις μόνο, μπορεί να χορηγηθούν από του στόματος αντιμυκητιασικά ή φωτοθεραπεία.
Θεραπεία για το Τριχωτό της Κεφαλής:
- Χρήση φαρμακευτικών σαμπουάν π.χ. κετοκοναζόλη, πυριθειόνη ψευδαργύρου.
- Τοπικά στεροειδή για την ανακούφιση από τον κνησμό.
- Εναλλακτικές θεραπείες, όπως σαμπουάν με έλαιο τσαγιού.
Διαχείριση στο Πρόσωπο, Αυτιά, Στήθος και Πλάτη:
- Καθαρισμός του δέρματος καθημερινά με καθαριστικά χωρίς σάπωνες.
- Χρήση αντιμυκητιασικών κρεμών.
- Υδροκορτιζόνη ή πιο ισχυρά στεροειδή για σύντομη μόνο χρήση.
- Διαχείριση στα Βρέφη: Τακτικό πλύσιμο του τριχωτού της κεφαλής με παιδικό σαμπουάν, ειδικά έλαια και απαλή βούρτσα.
- Χρήση αντιμυκητιασικών κρεμών εάν είναι απαραίτητο.
Πρόγνωση
Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα συνήθως υποχωρεί μόνη της στα βρέφη μέσα σε λίγους μήνες. Στους ενήλικες, τείνει να είναι χρόνια και συχνά απαιτεί μακροχρόνια θεραπεία για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Αν αναγνωρίζετε στον εαυτό σας παρόμοια συμπτώματα με τα παραπάνω, μιλήστε με τον/την δερματολόγο σας. Υπάρχουν εξειδικευμένα προϊόντα που δίνονται εξατομικευμένα και μπορούν να σας βοηθήσουν να βρείτε τη λύση που ψάχνετε.